Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Waarom moest Jezus dood?

“Wie zich verzet tegen het kwaad, betaalt een hoge prijs”

Liever aanvaardde Jezus Christus de dood, dan verraad te plegen aan de nieuwe werkelijkheid die hij aan het licht bracht, schrijft nieuwtestamenticus Matthijs de Jong. Precies dat is volgens hem het verhaal van Pasen. “De offers die we brengen omwille van recht, trouw en liefde zijn geen nederlaag maar een overwinning.”

Deel:
,,Wat heb ik er aan dat die man geleden heeft, als ik nu lijd?''

"Wat heb ik er aan dat die man geleden heeft, als ik nu lijd?" vraagt de Argentijnse schrijver Jorge Luis Borges zich af in zijn gedicht Christus aan het kruis. Niet alleen Borges vraagt zich dat af. De vraag naar de zin van Jezus’ dood kan ook de kijkers naar The Passion zomaar bekruipen. Is daar na zoveel eeuwen een zinnig antwoord op te geven?

Bevrijding
De betekenis van Jezus’ dood wordt in de Bijbel beschreven in termen van redding en bevrijding. Vreemd misschien, want hoezo bracht zijn dood bevrijding? En als het waar is, móést het dan zo gaan?
Hoe raar ook, dat is waar de Bijbel op zinspeelt. Een voorbeeld: “U weet dat u niet met zoiets vergankelijks als zilver of goud bent vrijgekocht uit het zinloze leven dat u van uw voorouders had geërfd, maar met kostbaar bloed, van een lam zonder smet of gebrek, van Christus.” (1 Petrus 1:18-19). Het beeld dat wordt opgeroepen is dat van slaven, die worden vrijgekocht uit een uitzichtloos bestaan.

Wil God bloed zien, als een offer voor de menselijke schuld?

Belangeloze liefde als wapen
Het verhaal over Jezus draait om bevrijding: hij kwam om mensen te bevrijden uit de macht van kwaad en dood. Dat deed hij niet alleen door zijn dood, maar door heel zijn optreden. Hij nam het op tegen kwade geesten, ziekten, natuurgeweld, maatschappelijke uitsluiting, hypocrisie, en de hardnekkige scoringsdrift ten koste van anderen. Met belangeloze liefde als wapen brak hij de macht van het kwaad, en hij riep zijn volgelingen op hetzelfde te doen. Liever aanvaardde hij de dood, dan verraad te plegen aan de nieuwe werkelijkheid die hij aan het licht bracht.

Offer in de strijd
Volgens sommigen is Jezus’ dood een grote mislukking. Anderen geven er een theologische draai aan: God wil bloed zien, als een offer voor de menselijke schuld. Maar de Bijbel zegt het anders. Die duidt Jezus’ dood als een offer in de strijd tegen de kwade machten die de wereld beheersen. Met een voorbeeld uit de geschiedenis (ontleend aan het boek Jezus’ dood van Ab Ridder): je kunt niet zeggen dat Churchill en Roosevelt wilden dat de mannen, die zij in de strijd stuurden tegen nazi-Duitsland, gedood zouden worden. Wel kun je zeggen: ze hebben hun eigen mensen niet gespaard ter wille van de bevrijding van Europa. In vergelijkbare termen beschrijft de Bijbel Jezus’ dood: als een offer in de strijd voor onze bevrijding.

,,Christus’ leven, dood en opstanding zijn de weg geworden van elke gelovige''

Mystieke band
Zijn dood was niet het einde, zegt de Bijbel. Juist toen het kwaad leek te zegevieren, overwon Jezus de macht van de dood en verderf. Door dood en vernedering heen bracht God hem in het leven terug en gaf hem de hoogste hemelse positie. En wie bij hem hoort deelt in zijn hemelse eer. Wie het goede nieuws gelooft gaat een diepe band met Jezus aan.
De Bijbel typeert dat als een complete transformatie. Je laat je oude ‘ik’ achter en wordt ‘één met Christus’. Dat betreft een diepe mystieke band met de hemelse Christus en je medegelovigen én een verandering van je leven: je oude leven heeft afgedaan – het leven voor jezelf, je succes en ambities. Je bent bevrijd van alles wat je onderdrukte, wat je onzuiver maakte, wat je klein hield en bond. In vrijheid leef je voor Gods nieuwe werkelijkheid. Christus’ leven, dood en opstanding zijn daarmee de weg geworden van elke gelovige.

,,Wie zich verzet tegen het kwaad, betaalt daarvoor een hoge prijs''

Machteloos
De Bijbel spreekt over een doorgaande strijd tegen het kwaad. Dat is herkenbaar. Zelfzucht, machtsbelustheid, ziekte, angst, eenzaamheid en uitsluiting zijn er nog steeds. En wie kent niet het gevoel muurvast te zitten in een systeem dat niet deugt, maar je niet bij machte voelen het te veranderen?
Wie zich verzet tegen het kwaad, betaalt daarvoor een hoge prijs. Dat is nu niet anders dan tweeduizend jaar geleden. Je eigen belang wegcijferen, anderen dienen, uitgestotenen, armen, verdrukten en vluchtelingen bijstaan, bevrijding brengen: het staat op gespannen voet met onze hang naar een comfortabel leven.

We zijn slecht in zelfopoffering
Ook wij zijn ongelooflijk goed in mooie woorden –  ‘een menswaardig bestaan voor iedereen’, ‘goed voor natuur en milieu’, ‘een eerlijke samenleving’ – en ongelooflijk slecht in de zelfopoffering die daarvoor nodig is.

Pasen 2017 is eieren zoeken of luisteren naar Bach. Toch gaat Pasen ten diepste over onszelf en onze bestemming om bevrijd te worden uit de duisternis en deel te krijgen aan het licht. Het verhaal van Jezus van Nazaret onthult daarbij een bemoedigende waarheid: de offers die we brengen omwille van recht, trouw en liefde zijn geen nederlaag maar een overwinning.

--:--