Wat de aasgier ons vertelt over Gods liefde
De Bijbel over de gier, duif, arend en struisvogel
'Kijk naar de vogels in de lucht: ze zaaien niet en oogsten niet en vullen geen voorraadschuren.’ Het is misschien wel de bekendste Bijbeltekst over vogels. Maar in de Bijbel worden vogels vaker gebruikt om iets duidelijk te maken. Bioloog Klaas Nanninga zet een paar voorbeelden op een rijtje. “God is niet te groot voor een duif.’’
De gier
Veel Bijbelteksten die we kennen over de arend, gaan met even veel recht over de gier. In beide gevallen staat er in het Hebreeuws ‘nesjer’. De gier was het symbool van het machtige Egypte, de tegenstander van Israël. In Exodus 19:4 zegt God: ‘Jullie hebben gezien hoe ik ben opgetreden tegen Egypte, en hoe ik je op arendsvleugels gedragen heb en je hier bij mij heb gebracht.’ Maar letterlijk vertaald, staat er: ‘hoe ik u op gierenvleugelen heb gedragen.’ Hier wordt opeens de ironie duidelijk: God gebruikt Egypte, de gier, om Zijn volk te laten ontsnappen. Ook het machtige Egypte is een werktuig in Zijn hand.
Vanwege het aas eten en bloedvergieten, werden alle roofvogels (arenden, gieren en uilen) in Israël als onrein beschouwd: oneetbaar en weerzinwekkend. Toch hadden de Israëlieten ook oog voor de nuttige kant van gieren, het zijn immers opruimers in de natuur. Het Hebreeuwse woord voor aasgier is ‘rachamah’, wat met de Bijbelse begrippen ‘erbarmen’ en ‘ontfermen’ samenhangt. In Hosea 1 moet de profeet zijn dochter Lo-Ruchama noemen, omdat de Heer geen ontferming heeft over Israël. Zo kan zelfs een aasgier met Gods liefde worden verbonden.
In de vroege christelijke kerk was de arend het symbool van Christus
De arend
Vroeger dachten mensen dat de arend hoger vloog dan elke andere vogel. Ook zou het de enige vogel zijn die rechtstreeks in de zon kon kijken zonder verblind te worden. In de vroege christelijke kerk was de arend daarom het symbool van Christus, omdat Hij in het verblindend licht van God kan kijken. Daarnaast symboliseert de arend de apostel Johannes, de man die blijk gaf van een scherpe blik voor het geheim van God in Christus. Om die reden staat op oude preekstoelen soms een uitgesneden arend.
De duif
Het is een bijzondere gebeurtenis: God laat zich tijdens de doop van Jezus zien in de gedaante van een duif om Zijn Zoon te bemoedigen (Marcus 1:10). Je zou kunnen zeggen dat de Heilige Geest toen de ‘postduif ’ van God was, met een berichtje uit de hemel. De duif werd het symbool van het nieuwe leven en staat vaak afgebeeld op doopvonten. En in de vroege christelijke kerk werden met Pinksteren duiven in de kerk losgelaten.
De duiven die nu vaak bij een huwelijk worden losgelaten, hebben eerder een heidense achtergrond. De duif werd later namelijk ook gewijd aan Venus, godin van de liefde, en staat symbool voor tedere liefde en echtelijke trouw. In Israël werd de duif ook gebruikt als offer voor de armen. Toen de Heilige Geest zich als duif liet zien, was dit vast een verwijzing naar het offer dat Jezus kwam brengen. Bijzonder: als Zijn reddingsplan in werking treedt, bedient God zich van Zijn eigen schepping en is Hij niet te groot om in een duif te passen.
(tekst loopt door onder afbeelding)
De struisvogel
Struisvogels en Israël: het lijkt geen logische combinatie. Dat klopt, want sinds 1948 zijn deze vogels uit die streken verdwenen. Maar in de tijd daarvoor was het een alledaags verschijning, ook in de tijd van de profeet Jesaja (Jesaja 13:21).
Het zijn indrukwekkende vogels. Een volwassen mannetje is ruim 2,5 meter hoog en 150 kilo zwaar. Een omelet van een struisvogelei is even groot als die van 24 kippeneieren! In de voortplantingstijd vormt het mannetje een harem van meerdere vrouwtjes. In de nesten liggen de eieren van alle partners, soms zijn dit er wel veertig tot zestig. De mannetjes broeden zelf mee en waken ’s nachts tegen roofdieren. Omdat er zoveel eieren zijn, lukt het niet ze allemaal goed te bebroeden. Een aantal eieren wordt opgegeten of vertrapt. In Job 39:16-21 wordt daarom over de struisvogel gezegd dat God haar het verstand heeft onthouden, waardoor ze een slechte moeder is die haar eieren in de steek laat. In de praktijk valt dat mee en blijken struisvogels zorgzame ouders.
Tekst: Klaas Nanninga
Beeld: Simon Infanger/ Unsplash.com
