Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Wat maakte het christendom zo succesvol?

Nieuwe EO-serie met Kefah Allush, dinsdagavond NPO 2

Hoe kon een kleine Joodse sekte uitgroeien tot de grootste godsdienst op aarde? In de nieuwe serie 'Jezus van Nazareth verovert de wereld' gaat Kefah Allush op zoek naar het antwoord op die vraag. In deze vierdelige serie kruipt hij in de huid van twee van Jezus’ discipelen, Zijn volgelingen van het eerste uur: Petrus en Taddeüs.

Deel:

Hoe kan het dat de boodschap van één man de hele wereld veroverde? Met Hemelvaartsdag en Pinksteren net achter de rug, is deze vraag niet gek. Jezus is ten hemel gevaren en de discipelen mogen met de onmisbare hulp van de heilige Geest Zijn evangelie verkondigen over de hele wereld. Met gevaar voor eigen leven, maar met een haast onstuitbare hartstocht weten zij Jezus’ revolutionaire boodschap tot in de verste uithoeken van de wereld te brengen. Ze drukken een blijvend stempel op de geschiedenis. Hoe is het mogelijk dat die kleine Jezus-beweging uitgroeide tot een gemeenschap van miljoenen volgelingen in alle uithoeken van de wereld? Kortom: wat maakte het christendom zo succesvol?

Tekst loopt door onder de video.

Geweldig avontuur

Het zijn precies die vragen die voor Kefah en zijn team aanleiding waren voor deze nieuwe serie. Kefah’s bloed gaat sneller stromen als hij als amateurhistoricus, zoals hij zichzelf omschrijft, de geschiedenis in mag duiken op zoek naar antwoorden. “Het is voor mij een geweldig avontuur om deze reis door de tijd te maken,” vertelt hij enthousiast. “Nog voordat ik zelf met het geloof bezig was, was ik vanuit historisch perspectief al geïnteresseerd in het christendom. Juist omdat deze godsdienst zo invloedrijk is geweest op de cultuur van Nederland, maar ook op die van de wereld. Voor deze serie ga ik op zoek naar de sporen van intrigerende figuren die daar een belangrijke rol bij speelden.”

Armenië is het eerste land dat christelijk werd

Meest opvallende discipel

Op zijn bekende ongedwongen en authentieke manier neemt Kefah de kijker mee aan de hand van twee directe volgelingen van Jezus: Petrus en Taddeüs. Petrus is misschien wel de meest opvallende discipel van Jezus. Deze eenvoudige visser klimt op tot een vooraanstaand lid van de Jezus- beweging en krijgt van Jezus persoonlijk de opdracht Zijn gemeente te bouwen. Taddeüs – of eigenlijk Judas Taddeüs, niet te verwarren met Judas Iskariot – is onbekender, maar over hem gaat het verhaal dat hij de grondlegger is van de Armeense kerk. Armenië is het eerste land dat christelijk werd – nog voor Constantijn de Grote het Romeinse Rijk in het christendom dompelde.

Eind vorig jaar maakte je de serie ‘Jezus van Nazareth’. Is deze serie een vervolg daarop?
“Inderdaad. Die serie eindigt met de kruisiging en de wederopstanding van Jezus. De vraag die dan bovenkomt, is: wat gebeurde er eigenlijk daarna? In deze serie onderzoeken we daarom het gegeven dat een betrekkelijk kleine, obscure Joodse sekte – qua aantal eigenlijk een verwaarloosbare groep – de wereld verovert. We noemen de serie Jezus van Nazareth verovert de wereld, maar het is eigenlijk het verhaal van hóé Hij de wereld verovert. En daar valt heel veel over te vertellen.”
Hij grinnikt: “Als je een geschiedenisfreak bent zoals ik, kun je nog wel een jaar of twintig zoet gehouden worden. Er is altijd wel ergens weer een mooi verhaal te vertellen dat consequenties heeft voor de ontwikkeling van de lokale cultuur.”

Tekst loopt door onder de foto.

7.Jezus_van_Nazareth

Slechte reputatie

Het oorspronkelijke idee was om ook een aflevering te maken over Maria Magdalena. Kefah: “Zij heeft een slechte reputatie, maar is tegelijk heel belangrijk. Zij is op cruciale momenten tijdens Jezus’ leven en na Zijn opstanding aanwezig. Wat is er eigenlijk met haar gebeurd? Maar corona gooide roet in het eten, waardoor we de aflevering over Maria Magdalena – die zich voornamelijk in Frankrijk afspeelt – niet konden maken.”
Daarom koos het team ervoor niet één, maar twee afleveringen te wijden aan Petrus; één in Antiochië (het huidige Turkije) en één in Rome.

Met welk van de twee discipelen heb jij het meest?
“Ik vind Petrus heel interessant. Tegelijk zeg ik: we weten eigenlijk bijna niets over al die anderen. Je zult straks in de aflevering over Taddeüs ontdekken dat die onbekendheid een belangrijke reden is waarom de Armeniërs hem claimen – in elk geval in de mythevorming die is ontstaan. Zij hebben hun eigen geschiedenis wat opgeleukt, om het oneerbiedig te zeggen.
Maar goed, Petrus vind ik interessant, omdat hij zo’n heerlijk feilbaar mens is. Hij doet heel erg zijn best om al bij leven een heilige te zijn, maar dat wil steeds niet echt lukken. Dat vind ik mooi. Hij gaat struikelend door het leven en lijkt daarmee eigenlijk het meest op ons.”

Hij gaat ook voor de volle honderd procent voor zijn Meester. Herken je dat?
Aarzelend: “Ik zou het heel aanmatigend van mezelf vinden als ik ‘ja’ zou zeggen. Hij inspireert je er wel toe. Of ik daarin net zo veel zelfverloochening aan de dag leg als hij, waag ik te betwijfelen. Maar hij slaagt daar ook niet altijd in, hè? In die zin denk ik: ik kan ook een soort Petrus zijn.” Glimlachend: “Er wordt wel gezegd dat hij de sleutels van de hemelpoort beheert. Als je het zo ver kunt schoppen met al je gebreken, is er nog hoop voor ons.”

Verschoppelingen

De hoofdvraag van de serie is: hoe kon een kleine Joodse sekte uitgroeien tot de grootste godsdienst op aarde? Wat heeft Kefah daarover ontdekt? “Dat het het gevolg is van een aantal factoren,” antwoordt hij. “Eén daarvan is een heel platte: geopolitiek. De opkomst van het christendom loopt eigenlijk gelijk met de neergang van het Romeinse Rijk. Met andere woorden: de Romeinse cultuur en invloed zijn op hun retour, en daardoor ontstaat er in de samenleving ruimte voor andere ideeën. Daar komt bij: het verhaal van Jezus is een verhaal van hoop, voor iedereen; voor de meester en zijn slaaf. Maar het was vooral een verhaal dat gretig aftrek vond bij de verschoppelingen, de mensen die het moeilijk hadden, mensen die niet voor vol werden aangezien.”

Er moet ergens een mysterieuze, goddelijke vonk geweest zijn 

Geen sikkepit

Tegelijkertijd vraagt Kefah zich af hoe het mogelijk is dat een verhaal waarin de held ogenschijnlijk als verliezer sterft, toch zo succesvol is. “Jezus werd geofferd als een lam. In alle culturen rond de Middellandse Zee is Hij geen tot de verbeelding sprekende held tot wie je je heil zou zoeken. En toch is het juist dít verhaal dat harten wint. Dus aan de ene kant begrijp ik hoe het verhaal van Jezus kon uitgroeien tot zoiets groots, aan de andere kant begrijp ik er nog steeds geen sikkepit van. Het blijft een mysterie.”

Is dat Gods hand in de geschiedenis?
“Een historicus zal dat niet zo zeggen. Maar feit is dat Jezus’ boodschap dankzij een paar hartstochtelijke ambassadeurs de wereld heeft bereikt. Een wereld die zoekende was, die hunkerde naar een goed verhaal, naar hoop. Dat kwam mooi samen. Maar ja, er moet ook ergens een mysterieuze, goddelijke vonk geweest zijn die niemand echt duiden kan.”

Ben je al bezig met een nieuwe serie?
Lachend: “Het liefst maak ik een serie vanaf het jaar nul tot nu, misschien wel opgedeeld in tijdvakken. Of dat haalbaar is, weet ik niet. Als hier een vervolg op komt, kan ik me in elk geval goed voorstellen dat we iets gaan doen met Paulus. Die man is een serie op zich. Want de eerste discipelen hebben dan wel een vonkje doen ontstaan op allerlei plaatsen in de wereld, maar Paulus is écht een one-man-marketingmachine geweest.”

Jezus van Nazareth verovert de wereld

Dinsdag, 20.45 uur, NPO 2

Geschreven door

Mirjam Hollebrandse

--:--