Wat voor opvoeder ben jij?
De Ja-knikker, de Dictator of een ander type?
Het handboek 'De perfecte opvoeding' moet nog geschreven worden, en dus rommelt iedereen ten diepste maar wat aan. Journalist Wilfred Hermans, vader van twee jonge kinderen, constateerde dat er zeven opvoed-types bestaan en spaarde zichzelf niet.
Qua opvoeden doe ik eigenlijk maar wat. Mijn vrouw kan haar opvoedkeuzes daarentegen meestal prima beredeneren, dankzij jarenlange ervaring in het ‘grote zus zijn’, als babysitter en later in haar werk als juf. Zo heb ik van haar geleerd dat een kind het woordje ‘niet’ niet registreert. Als je roept: ‘Niet aan die plant trekken!’, heeft dat dus minder impact dan ‘Hier, trek maar aan mijn haren.'
Niettemin is die vrouw van mij niet altijd consequent
'Kastijd je zoon'
Niettemin is die vrouw van mij niet altijd consequent, terwijl consequent zijn nu net een van de weinige dingen is waarvan ik als opvoeder zeker weet dat het belangrijk is. Zo hadden we voor de afgelopen kampeervakantie besloten een lang touw mee te nemen om de bewegingsruimte van onze zoon zo nu en dan te beperken – ons geweten sussend met Spreuken 19 vers 18: ‘Kastijd je zoon als er nog hoop is.’ De zoon in kwestie loopt haast letterlijk in zeven sloten tegelijk, en we kampeerden vlak naast een rivier, dus die maatregel leek mij geen overbodige luxe. Echter: toen puntje bij paaltje kwam en ik hem vastbond, vond mijn vrouw het zielig en stond mijn vakantie alsnog in het teken van voorkomen dat zoonlief in een van de zeven sloten terechtkwam.
Perfecte opvoeding
Ach ja, opvoeden is niet makkelijk. Dat blijkt ook wel als je op Google checkt waar mensen naar zoeken als ze opvoedinformatie googelen. Als je intikt: opvoeden is…, lees je: loslaten, moeilijk, niet makkelijk, een groeiproces, gekkenwerk en tot slot: topsport. Er is geen handboek voor, geen checklist die, indien afgevinkt, een proeve is van de perfecte opvoeding. Iedere ouder pakt het weer anders aan, en is daarmee een ander ‘opvoedtype’. Welk type opvoeders zien we vaak om ons heen, wat is er goed aan de bijbehorende stijl van opvoeden, welke valkuil hoort erbij en wat herken ik er zelf van?
Type 1 • De Democraat
De Democraat hanteert een zogenaamde autoritatieve opvoedingsstijl. Zelfstandigheid bevorderen staat voor dergelijke opvoeders voorop. Dat doen ze door hun kinderen enerzijds veel ruimte te geven om te experimenteren, maar tegelijk redelijke grenzen te stellen, veeleisend te zijn en geen grote mond te tolereren. Deze opvoedstijl kun je ‘ferm’ noemen, precies tussen streng en toegeeflijk in.
Top:
Kinderen van deze ouders zijn vaak sociaalvaardig, opgewekt en goed in samenwerken. Later zijn ze – over één kam geschoren – succesvol en hebben ze stabiele relaties.
Let op:
Deze opvoedstijl kost veel tijd en energie, omdat je steeds de dialoog aangaat, het hoe en waarom uitlegt en checkt hoe je kind het ervaart.
Herkenbaar?
Op papier zijn mijn vrouw en ik inderdaad erg democratische opvoeders.
Type 2 • De Dictator
De Dictator is in control. Hij of zij bepaalt wat er in huis gebeurt, de grenzen zijn helder en grensoverschrijdend gedrag wordt niet getolereerd.
Top:
Jouw wil is wet, dus wat jij wil, gebeurt. Best prettig, toch?
Let op:
Dit is meer dresseren dan opvoeden. Doordat jij de beslissingen neemt, kan je kind later moeite hebben met zelfstandig keuzes maken. Daarbij verliest de Dictator snel het diepere contact met het kind, want erg veilig en warm kun je de Dictator niet noemen.
Herkenbaar?
Nee. Behalve dan wanneer de dochter van 3 om 22.00 uur voor de vijfde keer naar beneden stiefelt en een langgerekt ‘Iiik wiiil nieeet slaaaapen’ produceert.
Type 3 • De Ja-knikker
De Ja-knikker is een zogenoemde ‘permissieve’ opvoeder. Betrokken, maar té. Ze geven kinderen altijd hun zin. Omdat Ja-knikkers weinig controle uitoefenen op het gedrag van hun kinderen, worden deze soms te vroeg zelfstandig. Als een kind van 6 de boodschappen doet, kookt en zorgt dat de btw-aangifte over het derde kwartaal op tijd is ingediend, weet je: hier hebben we te maken met een permissieve opvoeder.
Top:
Betrokkenheid is goed en toegeven is soms maar al te begrijpelijk. Er is veel aandacht voor de behoeften en wensen van het kind.
Let op:
Toegeeflijkheid, onoplettendheid en gezagsverlies liggen op de loer.
Herkenbaar?
Als de oudste haar hoofd scheefhoudt, tegen me aan komt staan en met die trouwe blauwe oogjes om een koekje vraagt, wil ik nog weleens ja-knikken, ja.
Type 4 • De Sneeuwschuiver
De Sneeuwschuiver behoedt zijn kind voor uitglijders, vult vervaarlijke gaten op en vlakt gevaarlijke hobbels af. Je kent ze wel: kinderen van sneeuwschuivers worden met de beste bakfietsen naar de beste scholen gebracht, krijgen les van de beste pianodocent en gaan naar de hipste sportclubs. Zit er desondanks eens iets tegen, berg je dan maar…
Top:
Als ouder wil je het beste voor je kind, en De Sneeuwschuiver weet dat tot op zekere hoogte toch maar voor elkaar te boksen.
Let op:
Als je kind nooit valt, leert het ook nooit op te staan.
Herkenbaar?
Niemand wil zijn of haar kind zien lijden. Ik kan nu al boos worden op toekomstige, vooralsnog niet-bestaande pesters van mijn kroost. Maar ik weet ook dat tegenslagen hen sterker zullen maken, zoals het cliché zegt. Niettemin: ja, herkenbaar.
Type 5 • De Uitbesteder
Waarom zelf doen als een ander het ook kan? Zo denkt De Uitbesteder, die immers hard werkt voor die fulltime professionele kinderopvang. En gooit corona roet in het eten, dan kunnen ze altijd opa of oma nog lief aankijken.
Top:
Je hebt alle tijd en aandacht voor je werk, en vermoedelijk houd je zelfs zeeën van tijd en energie over voor je hobby’s. Daar is alles dan ook mee gezegd.
Let op:
Stel jezelf de vraag: waarom wilde ik eigenlijk kinderen?
Herkenbaar?
Als de periode van slechte nachten en weinig tijd voor romantiek te lang duurt, wil ik weleens iets in de trant van De Uitbesteder verzuchten, maar daar vraag ik vervolgens snel vergeving voor.
Type 6 • De Spion
De Spion laat niets aan het toeval over. Vanaf het moment dat kindlief wakker wordt tot en met het moment dat het gaat slapen: het ontsnapt geen seconde aan de aandacht van De Spion. Bespeurt hij een speeltuin zonder ouderlijk toezicht, dan trekken zijn mondhoeken als vanzelf naar tien over halfvier. De babyfoon beschikt uiteraard over een cameraatje om vanuit de woonkamer verdachte bewegingen in het ledikantje nauwlettend te volgen. Is zoon- of dochterlief ouder geworden en verkent hij of zij het wereldwijde web, dan spiekt De Spion mee, desnoods via een anoniem social media-account. Huiswerk wordt dankzij De Spion altijd gemaakt en indien nodig overhoord, over vrienden- en partnerkeuze wordt meegedacht en – enfin, u begrijpt het inmiddels wel.
Top:
Kinderen van spionnen zullen nooit in zeven sloten tegelijk lopen, zelfs niet in één.
Let op:
Doe ’s effe een beetje relaxed.
Herkenbaar?
Nee, al zullen toekomstige vriendjes van mijn dochter wel degelijk via de ballotagecommissie moeten.
Type 7 • De Elsa-van-Frozen-opvoeder (‘Let it goooo…’)
Deze opvoeders laten de boel graag de boel en lijken daarmee op de Ja-knikker. Grenzen, wat zijn dat? Hun kinderen slopen andermans inboedel, terwijl de opvoeders in kwestie vredig glimlachend beweren dat kinderen ‘nu eenmaal zo zijn’. En kijk ze eens authentiek zijn, dat is toch genieten?
Je kunt bewust een Elsa-van-Frozen-opvoeder zijn, maar je kunt het ook wórden, eraan toegeven. Doordat je vanuit paniek of overprikkeld zijn de boel simpelweg niet meer in de hand houdt en denkt: prima, sméér die boterham met pindakaas maar in je haar. En klim je voor de 36e keer op die stoel terwijl je er in het recente verleden al precies 35 keer vanaf bent gekukeld? Toe maar…
Top:
Veel rust aan je hoofd.
Let op:
Die rust is slechts tijdelijk. Want terwijl jij op de bank ligt, drinkt je dreumes de bloemenvaas leeg, gooit-ie de toiletpot vol wc-papier of staan er opeens ambulancebroeders voor de deur omdat je draak 112 heeft gebeld. Jonge kinderen kunnen onbeperkte vrijheid nog niet aan.
Herkenbaar?
Dat van die vaas? Ja. En van dat wc-papier? Ook. En die boterham met pindakaas in je haar, je wilt toch niet zeggen dat…
Meer weten over opvoeden & gezin? Ga naar eo.nl/opvoeden
Geschreven door
Wilfred Hermans
