Pamperende Petra

Mij zou je Pamperende Petra kunnen noemen: iemand die volgestouwde gasten bij vertrek nog wat krentenbollen in handen drukt, liefdevol bezorgd dat ze anders tijdens de terugrit van hun stokje gaan. Of die de kinderen troost door megastapels pannenkoeken te bakken. Voordeel: bij Pamperende Petra’s bijt je nooit op een houtje. Nadeel: het kan razend moeilijk zijn om je tegen hun dwangmatige gevoeder te verzetten. Petra’s eten overigens zelf niet zo veel, ze delen vooral uit.

Hypegevoelige Heidi

Daarnaast staat Hypegevoelige Heidi: is ze niet aan het sapvasten, dan is ze aan het ontslakken, net wat haar favoriete voedingsblogs die week voorschrijven. Haar smoothies van zeewier en rode klei zijn berucht in de hele familie. Ze maakt driftig propaganda voor superfoods, maar sinds berichten over maagklachten schrapte ze de gojibessen. Heidi’s willen gezond leven, maar zijn daarbij héél gevoelig voor de laatste trends - en da’s niet goedkoop. 

Smullende Samanta

Smullende Samanta is gek op calorierijk voedsel. Wat nou gezondheidsrisico’s? Thuis deelt Samanta haar aankopen royaal met iedereen die wil mee-eten, voor haar het toppunt van gezelligheid. Bij Samanta’s voel je je altijd welkom en het is er inderdaad hartstikke gezellig, maar of haar leefpatroon op langere termijn gezond is…  

Bewuste Betty

Met een minimale ecologische voetafdruk bestrijdt Bewuste Betty milieuvervuiling, CO₂-uitstoot, dierenleed, overconsumptie en uitbuiting. In haar rechtlijnig aangelegde moestuin verbouwt ze biologisch groenvoer, de rest haalt ze bij de natuurwinkel of onbespoten agrariër. Supermarkten mijdt ze als de pest: daar is alles genetisch verknutseld, gekweekt op neergemaaid regenwoud, of er zijn kinderen en arme boeren voor uitgewrongen. De enige zoete luxe die Betty zich permitteert, is chocola van Tony’s. Maarrrr: wel met mate, hè.      

Sportfanaat Sofia

Nee, dan Sportfanaat Sofia: ze bunkert als een slootgraver, maar is zo gestroomlijnd als een tuinslang. Sofia werkt bij het ochtendgloren een spartaans trainingsschema af voor de versterking van elke spier in haar lichaam. Ze ontbijt stevig en luncht voedzaam, maar gaat in de pauze nog wel even vijf kilometer joggen. Na een gezond diner mept ze nog wat concurrenten van de tennisbaan. Op feestjes eet ze álles, toch oogt ze als één brok vetvrije gezondheid. Sofia’s beseffen niet altijd hoeveel jaloezie hun beweeglijke verschijning opwekt.

Jojo Johanna

Vraag Jojo Johanna hoeveel calorieën een handje hagelslag bevat, en ze hoest de informatie zo voor je op. Johanna droomt van haar streefgewicht, dat altijd net buiten bereik lijkt. Voortdurend rekent ze koortsachtig uit wat ze nog ‘mag’ eten. Hoe kranig ze zich ook inhoudt, af en toe slaat Johanna door. Bijvoorbeeld als ze moe is of verdrietig. Dan keren de afgeschudde kilo’s spoorslags terug. Een iets realistischer ideaal zou Johanna’s veel rust geven.

Hypochondrische Herma

Hypochondrische Herma gaat hyperventileren van e-nummers. Het feit dat zelfs bosbessen tientallen e-nummers bevatten, schokte haar dan ook diep. Van zoetstoffen krijgt Herma koude rillingen, maar suiker is het witte gif, en ook met honing schijnt iets mis te zijn. Herma durft haast niets meer te eten, want ze googelt altijd wel een gezondheidsrisico op. Herma’s bedoelen het goed, maar wat water bij de wijn (met sulfiet) en geregeld een korreltje zout (hoge bloeddruk of niet) zouden zegenrijk zijn voor hen en hun omgeving. 

Kleinere borden en bewerkelijker eten zorgen ervoor dat je jezelf minder snel gedachteloos volstouwt.

Externe en emotionele eters

Ironisch genoeg lijnen we bijna allemaal, terwijl ruim de helft van de Nederlandse vrouwen overgewicht heeft... Hoe komt dat toch? 

Omdat lijnen het symptoom bestrijdt, niet de oorzaken van overgewicht, denkt Tatjana van Strien, hoogleraar Eetstijlen aan de VU. In De Psycholoog* noemt ze twee eettypen bij wie lijnen weinig zin heeft: externe en emotionele eters. Externe eters kunnen verleidelijke eetprikkels (zoals geur en zichtbaarheid) niet goed weerstaan. Emotionele eters daarentegen eten extra bij negatieve emoties, zoals stress en angst. Bovendien neemt de stress die samenhangt met overeten hier toe door de individualisering.

Jakkeren

Tja, wat doe je eraan? Ben je een externe eter, dan adviseert van Strien eenvoudige aanpassingen waardoor je jezelf minder snel gedachteloos volstouwt. Kleinere borden bijvoorbeeld (die lijken voller), en bewerkelijker eten, zoals botjes die je moet afkluiven en vis waar je graten uit moet vissen. Emotionele eters krijgen het advies beter met stress en emoties te leren omgaan, meer aandacht voor het positieve te hebben en aandachtiger te eten. Verder pleit Van Strien – naast het advies ‘meer bewegen, minder eten’ – voor maatregelen die de sociale samenhang bevorderen. 

Dus… zie je mij voorbij jakkeren in een sociaal hardloopgroepje, terwijl ik mindful glimlach en aandachtig op een visgraat kluif, dan weet je het: ik pak in één klap mijn externe en emotionele eetgedrag aan!

*september 2013

Tekst: Petra Butler