Word maar eens goed boos!
BOEKBESPREKING | Goed boos
Is boosheid goed of slecht? Of is het meer van: je kunt goed boos zijn, maar je kunt ook slecht boos zijn? In zijn boek 'Goed boos' laat Gerard van der Schee zien hoe mensen in de Bijbel met boosheid omgaan – soms op een goede, soms op een minder goede manier. Boosheid is één van de gewone menselijke emoties. Een reactie op (vermeend) onrecht. Het kan destructieve krachten losmaken en leiden tot vervreemding tussen vrienden. Daarom ook een emotie waar je bang voor kunt zijn.
Om de negatieve gevolgen die ongeremde of ongestuurde boosheid kan hebben, te beperken, wordt te vaak gekozen om de oorzaken van de boosheid maar te bedekken "met de mantel der liefde". Soms wordt dat zelfs gezien als een christelijke manier om met die verkeerde emotie boosheid, die je als christen helemaal niet zou mogen hebben, om te gaan. Maar boosheid kan je ook energie geven om dingen te veranderen, om onrecht tegen te gaan.
Het is dus te kort door de bocht om te stellen dat boosheid goed of slecht is. De vraag is hoe je je boosheid zo kunt sturen, dat goede relaties, die kostbaar zijn, niet verbroken worden maar een nieuwe kans krijgen, in je familie, met buren, vrienden of collega's. Maar zeker ook in de kerk! Van der Schee geeft in zijn boek handvatten onenigheid en onbegrip niet te laten ontaarden in onmin, maar het beginpunt te laten zijn van iets nieuws.
Bijbelse voorbeelden
De ondertitel van het boek zegt, dat het Bijbelstudies bevat. Maar het gaat hier niet om theologische kennis (wie is God?, wat is Gods heilsplan?), de diepere betekenis of samenhang met andere Bijbelgedeelten. "Goed boos" laat ons stilstaan bij 12 bijbelse geschiedenissen, waarin boosheid een rol speelt. Deze worden gebruikt als illustraties van een paar basisprincipes, die kunnen helpen om boosheid in goede banen te leiden, zodat die niet ontwrichtend werkt, maar juist mensen (weer) tot elkaar brengt. Die komen hier op neer:
Sta niet gelijk klaar met een oordeel als je boos wordt om wat iemand doet of zegt. Het zou kunnen dat je (de handelwijze van) de ander gewoon niet begrijpt en onrecht vermoedt, terwijl dat niet zo is. Kom niet gelijk met verwijten, maar neem NIVEA (="niet invullen voor een ander") of ANNA (="altijd navragen, nooit aannemen") mee. Dat doe je volgens de schrijver door de volgende drieslag te gebruiken:
- zeg wat je ziet/hoort – houd het bij de feiten
- vertel wat dat met je doet – welke gevoelens roepen de feiten bij jou op?
- Weet wat je wilt – stel geen eisen aan de ander, maar maak je wens bekend om er samen uit te komen.
Maar wat nu als iemand boos op je wordt die deze drieslag niet hanteert en je overlaadt met verwijten? Een natuurlijke reactie is: daar boos op reageren. Maar ook dat brengt je op een heilloze weg. Beter is het te verklaren waarom je sprak of handelde zoals je deed, zodat eventuele misverstanden weggenomen kunnen worden.
Uit de aangehaalde geschiedenissen kun je veel leren over eerlijk en respectvol met elkaar omgaan, ook als er dingen zijn die irritaties oproepen. Als je goed boos bent, kan een spannende situatie ten goede veranderen, doordat je naar elkaar gaat luisteren. Dan kan in liefde de waarheid gezegd worden en waar nodig vergeving gevraagd of gegeven worden.
Denkkaders
De bijbelse geschiedenissen worden aangevuld met 12 denkkaders. Ze geven praktische informatie over het verschijnsel boosheid en het omgaan met conflicten, belicht vanuit de psychologie en hier en daar geïllustreerd vanuit de Bijbel.
Al met al een boek dat, zeker ook door de gespreksvragen die aan het eind van elk hoofdstuk toegevoegd zijn, niet alleen voor individueel gebruik geschikt is, maar ook dienst kan doen in gespreksgroepen.
Gerard van der Schee, Goed Boos, Bijbelstudies en gespreksstof, ISBN 978-90-820972-1-4, Uitg.: www.goedboos.com.
