Zelfreflectie van overleden tussenpaus Benedictus XVI

Na zijn overlijden verschenen overal beschouwingen over hem. Tijdens zijn pontificaat werd er steeds meer bekend over het jarenlange misbruik in de kerk. Benedictus’ reactie daarop was lafhartig, en dat werd hem zeer kwalijk genomen. Hij nam daders in bescherming om de schade aan het instituut zo klein mogelijk te houden (dit is helaas geen typisch katholiek verschijnsel). Hij koos niet ondubbelzinnig de kant van de slachtoffers. Als briljant theoloog was hij ooit prefect van de congregatie van de geloofsleer, zeg maar: de hoeder van de zuivere leer. In zijn rol als paus vond hij het maar moeilijk om zijn prachtige theorie te rijmen met de weerbarstige praktijk. Algemene teneur: deze paus was een professor die het paus-zijn maar een hinderlijke onderbreking van zijn studie vond.

En dan die ontboezeming: “Ik had meer onder de mensen moeten zijn.” Dan had hij misschien eerder van de mensen gehoord over de impact van het machtsmisbruik. Dan had hij met gescheiden ouders gesproken en zijn rigide ideeën over het huwelijk misschien verzacht. Dan had hij een gelovige homo ontmoet en gezien dat die net zo oprecht kan geloven als hijzelf. Misschien had het zijn idee over hun plek in de kerk veranderd. 

Het is wat mij betreft een wijze les voor alle kerkleiders: zorg dat je voldoende onder de mensen bent. Praat met hen, beter: luister naar hen. Praat niet alleen met vrome kerkgangers, maar ook met hen die alleen nog in de kaartenbak staan. Om te zien hoe de theorie in de praktijk werkt, in de soms barre werkelijkheid van alledag. Het maakt mild en geeft wijsheid die niet uit boeken te leren is. 

Nog een wijze les van Benedictus: stop op tijd. Dat zouden sommige vastgeroeste kerkleiders ter harte moeten nemen. Benedictus had besef van zijn eigen beperktheid en trok daaruit een moedige conclusie. Een ander kan dit beter doen dan ik. Ik stop. Volgens sommige commentaren het beste besluit dat Benedictus heeft genomen in zijn pontificaat.