Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Comeback na kerkverlating: ‘Mijn houding is nu anders’

Corstian verliet de kerk, maar kwam terug

De preek staat je niet aan, of de mensen niet meer. Je kinderen missen aansluiting bij leeftijdsgenoten, of er is juist te weinig oog voor jou. Er zijn tientallen redenen voor kerkverlating. Maar soms kom je weer terug. Wat heb je gemist? En wat is er nu anders?

Deel:

Kerkverlating? Corstian van Westen (39) keek altijd een beetje neer op mensen die de kerk de rug toekeerden. Hij groeide op in een hervormde gemeente, koos als jongvolwassene voor de evangelische wereld, en stond in vuur en vlam voor het koninkrijk van God. De kerk hoorde daar als vanzelf bij. Corstian en zijn vrouw hadden er vrienden, deden mee in het jeugdwerk, waren er elke zondag. Totdat hun vriendengroep door verhuizingen, zendingswerk of andere roepingen wat uitdunde. Tel daar een druk gezinsleven en veeleisende banen bij op, en ineens was naar de kerk gaan niet zo logisch meer.

‘Adieu kerk’

Tien jaar geleden kozen de twee ervoor om te stoppen met de kerk, vertelt Corstian vanuit zijn huis in Ede. Vier jaar later vond hij de weg naar de kerk weer terug. Het onderwerp kerkverlating liet Corstian niet los en daarom publiceerde hij er een boek over met de veelzeggende titel Adieu kerk! Adieu God? (Great Life Publishing, 2019). Corstian: “In mijn boek bespreek ik tien typen kerkverlaters. Alle input voor deze typen komt van mensen die ik gesproken heb, vooral ook vrienden en bekenden die gestopt zijn met de kerk of soms ook met geloven.”

Wat is de gemene deler bij kerkverlating?
“Vaak heeft kerkverlating te maken met verwachtingen die niet uitkomen, ook op sociaal vlak. Je hoopt op vrienden in de kerk bijvoorbeeld, een veilige plek voor je kinderen, bemoedigingen door het leiderschapsteam of de kerkenraad, voedsel voor je ziel. Maar wat blijkt? Die vriendschappen ontstaan niet of nauwelijks, het onderwijs dat je ontvangt, past je niet meer, je wordt niet meer gevoed. Dat kan ook komen door gebrek aan verantwoordelijkheid bij de kerkleiding of bij jezelf.”

Als iemand het in de ene kerk niet kan vinden, gaat hij toch naar de volgende?
“Dat werkt niet altijd zo. Veel mensen willen inderdaad bij een geloofsgroep horen en doen daar hun best voor. Maar als er aansluitingsproblemen van beide kanten ontstaan, is het moeilijk om gelijk weer dat commitment te hebben bij een nieuwe gemeente. Het kost energie, tijd, en vertrouwen. En dat laatste bouw je nu eenmaal langzaam op.”

Klaar met God

Corstian van Westen. Beeld: Willem Jan de Bruin
Corstian van Westen. Beeld: Willem Jan de Bruin.

Sommige mensen die hij sprak voor zijn boek waren niet alleen klaar met de kerk, maar ook met God, vertelt Corstian. “De Bijbel, zonde, de kruisdood, Pasen: het had allemaal geen betekenis meer voor hen. Soms vinden ze de kerk nog wel leuk – het vertrouwen dat er onderling is, het inzetten van je talenten voor anderen – maar kunnen ze niks meer met God. De een wordt atheïst, de ander agnost. Een van mijn beste vrienden noemt zichzelf christen-boeddhist. Het verhaal van Jezus en Zijn barmhartigheid vindt hij mooi, net als elementen uit het boeddhisme. En zo maakt hij zijn eigen religieuze kleurplaat.”

Wat mist een kerkverlater het meest?
“Het sociaal-emotionele aspect is heel belangrijk, bij een groep horen. Hoewel, een van mijn respondenten zei: ‘Ik zit nu bij een biljartclub en de mensen daar zijn betrouwbaarder dan in de kerk. Ik kan met hen lachen en huilen, ik heb de kerk daar niet meer voor nodig.’ Anderen missen het onderwijs of de muziek. Maar ook dat is elders te halen, bijvoorbeeld op YouTube.”

Denk je dat de kerkverlating door de coronacrisis toeneemt?
“Het zou goed kunnen dat je na twaalf livestreamdiensten de verbinding met je medegelovigen bent verloren en teleurgesteld raakt. De stap naar de kerk kan groter worden. Als alles weer opengaat, moet je opnieuw je betrokkenheid tonen. Anderzijds hoor ik ook veel om me heen dat mensen de kerk nu juist erg missen en zich nu pas echt realiseren hoezeer ze er geïnspireerd worden.”

Bereid zijn

Als je googelt op jouw naam, vind je een filmpje waarin je vertelt hoe God jou en je vrouw samenbracht. Hoe kan het dat je nadien alsnog besloot te stoppen met de kerk?
“Daar heb ik met vrienden ontzettend veel over gesproken. Ik denk dat die ervaring mij uiteindelijk geholpen heeft terug te komen in de kerk. De zon is altijd blijven schijnen, maar er kwamen dikke wolken voor. En God ben ik nooit kwijtgeraakt. Die vier jaar waren voor mij een welkome adempauze die me ontzettend veel heeft gebracht. Ik kon zelf beslissen over welke thema’s ik wilde nadenken. Na 2,5 jaar kwam er een omslagpunt. God raakte verder weg. Ik zag dat mijn relatie met Hem alleen mij goed uitkwam. Hij mocht me wel zegenen, maar niks van me vragen. Het was alsof God toen tegen me zei: ‘Mij volgen betekent ook Mij dienen en helpen.’ Ik wilde mijn gaven weer inzetten voor Hem. Bereid zijn. Gesprekken met vrienden waren hierin belangrijk voor mij.”

Heilzame afstand

Afstand van de kerk kan heilzaam zijn om de meerwaarde ervan in te zien, vervolgt Corstian. “Ik zie de kerk als een wielerpeloton. Het geeft niet als je even achteraan hangt vanwege een lekke band of omdat je wat moet eten. Uiteindelijk fiets je weer in het peloton. Daar is het gezellig, en je bent er uit de wind.”
Via via kwam Corstian in aanraking met een groep christenen in Ede die huiskamerbijeenkomsten organiseerde. Praten, eten en bidden waren de ankerpunten. Toen er over het stichten van een gemeente werd nagedacht, was Corstian aanvankelijk sceptisch. “Maar omdat gebed een speerpunt was en ik wel iets heb met gebed, besloot ik het een kans te geven. Zo kwam ik uiteindelijk in het leiderschapsteam van de Connectkerk.”

Wat is er nu anders?
“Mijn houding. Vroeger zat ik met een kritische houding in de kerk. Een beetje zelfzuchtig ook. Zo van: wat zit er voor mij bij? Krijg ik wel een goeie preek? Nu ontvang ik meer en vind ik het oké als een preek niet altijd even inspirerend is. Die vier jaar hebben mijn relatie met God persoonlijker en dieper gemaakt. Het heeft me verrijkt om op mezelf aangewezen te zijn. En ik zag dat het koninkrijk van God meer is dan de kerk alleen.”

Je kwam dus niet als verloren zoon terug.
“Zeker niet. Wel kritisch. En als het over geld gaat, moet ik altijd nog even de knop omzetten om niet in cynisme te vervallen. Ik heb mijn verwachtingen bijgesteld, dat scheelt een hoop.”

Beeld: Willem Jan de Bruin

De volledige tekst van dit interview is terug te lezen in Visie 21.

Geschreven door

Reinald Molenaar

--:--