'De bal ligt bij Geert Wilders'

1. De PVV heeft overtuigend de verkiezingen gewonnen. Tot een week geleden had niemand dat voorzien. En ik al helemaal niet.

Precies twee weken geleden schreef ik op deze plek: “Ik denk dat Pieter Omtzigt van Nieuw Sociaal Contract de grootste wordt op 22 november. Een precies zetelaantal ga ik niet voorspellen, maar wat dacht je van ergens rond de dertig, iets erboven?”

Eerlijk gezegd zit ik te wachten op een telefoontje van de baas van Visie, die mij bedankt voor een paar jaar trouwe dienst. Wat een slechte voorspelling was dat... Maar zolang hij niet belt, typ ik door.

Want ik had het ook een beetje goed, twee weken geleden! Wat schreef ik nog meer? “De laatste jaren zien we eigenlijk steeds hetzelfde rond verkiezingen: een (tot de verkiezingsdag) enigszins onzichtbare massa kiezers beweegt zich onder de oppervlakte in de richting van één politicus. Natuurlijk, er zijn peilingen, maar die onderschatten deze beweging vaak.”

Dat is precies wat er is gebeurd, deze verkiezingen. De beweging ging nota bene richting Wilders, die bij de Statenverkiezingen in maart nog een van z’n slechtste uitslagen ooit boekte.

2. Wat moet je doen als een partij die fundamentele vrijheden (godsdienst, onderwijs, censuur) wil aantasten en wiens leider is veroordeeld wegens groepsbelediging, met afstand de grootste wordt?

Ik zou zeggen: vooral zelf democratisch en rechtstatelijk blijven. De winnaar feliciteren. Proberen recht te doen aan de verkiezingsuitslag. Dat betekent achterhalen wat erachter zit. Als ik dat met de kennis van nu in een paar zinnen zou moeten zeggen: grote zorgen over de hoge aantallen migranten, de hoge prijzen in de supermarkt en aan de pomp. Vooral problematisch voor mensen in een zwakkere sociaaleconomische positie, die het in het publieke domein ook nog eens minder voor het zeggen hebben.

Zowel de migratie als de hoge prijzen hebben vooral buitenlandse oorzaken, dus simpel gaat het niet worden om oplossingen te bedenken. Maar een poging wagen moet, met deze uitslag.

Zelf rechtstatelijk blijven houdt vooral ook in: pontificaal gaan staan voor de rechten van minderheden. Niet accepteren dat de vrijheid van godsdienst wordt beperkt. Niet accepteren dat de vrijheid van onderwijs wordt beperkt. Niet accepteren dat de ruimte voor vrije media wordt beperkt. Als je het al aandurft met de PVV te gaan regeren, heldere afspraken maken: iedere schoffering van welke minderheid dan ook, betekent het einde van de coalitie.

De vorige keer in 2010 moesten CDA en VVD ‘comfort bieden’ aan Wilders. Nu is het andersom. De bal ligt bij hem.

Mijn gedachten, een half dagje na de verkiezingsuitslag.