Nieuwe podcast Is er leven na de groei?
'We zijn groeiverslaafd'
Eén vakantie worden er twee, drie of vier. Volgens econoom Paul Schenderling zijn we groeiverslaafd. Samen met voormalig politicus Gert-Jan Segers gaat hij in de podcast Is er leven na de groei? in gesprek met invloedrijke mensen, op zoek naar oplossingen. Groei is mogelijk, denkt Schenderling, maar wel na verandering. “We staan in het rood bij de aarde.”
Na de Tweede Wereldoorlog was de focus op groei volgens Schenderling logisch: het land moest worden opgebouwd. “Maar wanneer de focus op economische groei blijft, komt er een punt dat het meer schade oplevert dan dat het welzijn verbetert. Dat punt zijn we in Nederland eind jaren zestig gepasseerd. Daardoor staan we in het rood bij de aarde. Als we de druk op essentiële ecosystemen binnen nu en twintig jaar er niet af halen, is de schade onomkeerbaar. Het is nodig om anders te gaan consumeren.”
Is een wereld zonder economische groei haalbaar?
“Om te zien of het haalbaar is, kun je twee routes bewandelen: in de tijd uitzoomen en inzoomen. Als je uitzoomt, zijn er eeuwenlang samenlevingen geweest die niet streefden naar economische groei. In onze joodse en christelijke traditie waren met elkaar samenleven, en God en de naaste belangrijker dan economische waarden. Als je inzoomt op deze tijd, zie je dat we groeiafhankelijk zijn geworden. We moeten op zoek naar het goede leven. Wat dat is? Ik denk dat de joodse en christelijke traditie nog steeds een antwoord op die vraag biedt. Dat is best veel werk, maar als je uitzoomt, zie je dat het niet onmogelijk is.”
Journalist Jesse Frederik is te gast in aflevering 1 die nu online staat. Hij gelooft in groene groei en in de technologie en is fel tegenstander van de gedachte dat de economie niet langer zou moeten groeien. Aflevering 2 gaat over de gevolgen van stoppen met groeien voor ons persoonlijke leven. In deze aflevering geeft Schenderling een inkijkje in de keuzes die hij zelf heeft gemaakt en vertelt Segers hoe hij zich daardoor heeft laten inspireren. Als gast schuift gedragswetenschapper Willemijn Vermeer aan, zij is gespecialiseerd in duurzaam gedrag.
Deze podcast is een constructieve vorm van journalistiek. Wat betekent dat?
“Bij constructieve journalistiek probeer je de verleiding van het negatieve te weerstaan en ga je op zoek naar werkbare oplossingen. Dat sluit nauw aan bij mijn beroep. Ik werk al twaalf jaar als adviseur voor overheden en bedrijven. Ik ben altijd op zoek naar wat er praktisch wel kan. In onze visie staat een woord centraal: vreugde. Paulus vertelt in Romeinen 14 dat je het koninkrijk van God kunt herkennen aan vrede, vreugde en gerechtigheid. We moeten de economie in de samenleving zo inrichten dat vreugde centraal staat en niet groei als doel op zich. Samen met mensen uit het bedrijfsleven en de overheid gaan we daarover in gesprek. Dat proberen we praktisch te vertalen.”
Heb je een voorbeeld?
“Het zoeken naar eenvoud. Eenvoudig leven begint met de vraag of je iets echt nodig hebt. Als ik iets denk nodig te hebben, vraag ik me af of ik het kan lenen, repareren of creëren. Als dat niet kan en ik heb wat nieuws nodig, koop ik een product dat eerlijk en duurzaam geproduceerd is en een lange levensduur heeft. Zo’n trits is een heel praktisch vertrekpunt.”
Wanneer is de podcast geslaagd?
“De lat ligt hoog, aan het eind willen we tot constructieve oplossingen zijn gekomen. We moeten ervoor waken dat we niet in de verleiding vallen om allerlei bezwaren op te werpen en te benoemen wat niet kan, maar sterk te blijven focussen op wat wel kan. Deze vorm zet aan tot verandering. En dat zet wat in beweging. Na eerdere podcasts over dit onderwerp kreeg ik veel berichten en brieven van mensen die vertelden dat ze hun leven anders gingen inrichten.”
Geld of je leven
In het EO-radioprogramma Geld of je leven spreekt presentator Hans van der Steeg op NPO Radio 1 dagelijks over hoe we ons geld uitgeven, waar we ons geld aan verdienen en welk effect deze stromen van geld hebben op onze medemens en de planeet. De economie achter de actualiteit en de actualiteit van de economie staan centraal. Deze zomer gaat hij samen met Gert-Jan Segers en Paul Schenderling op zoek naar vragen die meer over de toekomst van onze economie gaan.
Van der Steeg is enthousiast over de speciale podcastserie: “In de dagelijkse uitzendingen van Geld of je leven komt het dilemma van economische groei vaak terug. Soms expliciet, een andere keer weer wat meer als onderstroom. Het is dan ook heel fijn om in deze podcast uit te zoeken of het idee van Paul Schenderling werkelijkheid zou kunnen worden. Ik zit zelf op het puntje van m’n stoel bij de zoektocht van Gert-Jan, want dit gaat over zoiets fundamenteels. Het idee van Paul is by far een van de grootste economische veranderingen die we ons kunnen voorstellen. Bij aankopen geldt de regel: als iets te mooi is om waar te zijn, moet je je vingers er niet aan branden. Zou dat hier ook opgaan? Of kan het echt…?”
