Quarantheologie | Explain Like I'm Five

Ken je de afkorting ELIF? Het staat voor 'Explain Like I'm Five'. Als iemand je iets wil uitleggen over de burgeroorlog in Myanmar, over de beweging van lichtdeeltjes of de werking van een coronavaccin kun je inbreken en ELIF zeggen. Leg het me eens uit alsof ik een vijfjarige ben! Misschien snap ik er dan meer van. Ik moest aan die afkorting denken toen ik hoorde hoe de lijsttrekkers bij het Jeugdjournaal hun best deden om zo helder mogelijk te communiceren naar de jonge doelgroep.

Dat is een uitlegstrategie die veel wordt gebruikt. Ik heb me laten vertellen dat de managers van een succesvolle uit India afkomstige multinational weleens een kind van 8 of 9 meenemen naar hun vergadering. Als ze hun nieuwe plannetjes niet kunnen uitleggen aan dat kind, gaan die plannetjes niet door. Dan is het te ingewikkeld om goed te zijn - of snappen de volwassenen het zelf niet genoeg.

Kees van der Staaij werkt ook zo. Hij vertelde ooit dat hij zijn tieners soms met de auto naar school brengt. Omdat hij door die gunst wat wisselgeld bij ze heeft, maakt hij gebruik van de gelegenheid. Hij vertelt hun wat hij die dag in de Tweede Kamer kan bespreken. Door op hun reactie te letten, oefent hij zichzelf op verstaanbare en duidelijke taal. Het maakt van hem een van de helderste sprekers in de Kamer, zeker als je bedenkt dat de grondslag van zijn partij verre van hip of eigentijds of simpel is. 

Mijn inkomstenbelasting voor dit jaar is weer ingediend. Ik krijg daarbij altijd het idee: hier gaat zoveel procent af, daar komt zoveel procent bij, daarbij hoort die en die heffing maar die geldt niet tenzij dit of dat. Een magische wirwar van getallen, en of het nou een rib uit mijn lijf wordt of een dikke meevaller, ik geloof het allemaal. Omdat ik het overzicht niet heb, en dat is onder andere wat er ook misgaat in ons toeslagensysteem.
Deze week was nog in het nieuws dat partners van zzp'ers die noodsteun hebben gekregen, nu extra belasting moeten betalen. Die noodsteun wordt namelijk bij je aangifte voor de helft bij het inkomen van je fiscale partner gerekend. Regels die je een kind lastig kunt uitleggen, en daarom dus te ingewikkeld zijn. Dat zorgt voor problemen.

Jezus, met zijn fameuze uitspraak dat de kinderen bij hem moesten komen, dat je moest worden als een kind, begreep dit wel. Hij vertelde tijdens zijn onderwijs constant verhalen over herkenbare situaties. Herders die een schaap kwijtraken, wijngaardeniers die dagloners aannemen. Een man die een schat vindt op een akker. Dat zijn dingen die een kind kan snappen, en mede die aanpak maakte Jezus zo geliefd.

Nou is het natuurlijk niet zo dat alles wat je in kindertaal zegt, automatisch ook goed is. Populisten en leugenaars reduceren de werkelijkheid immers ook tot kinderlijke oneliners. Maar wat Jezus' onderwijs zo tijdloos maakte, waren de diepere lagen onder alles wat hij zei. Je kunt gerust op de basisschool aankomen met het verhaal van de verloren zoon en de barmhartige Samaritaan, want zijn prachtige en kraakheldere verhalen. Decennia later kun je er echter nog steeds nieuwe dingen in vinden. Verraderlijk eenvoudig noem je dat, of gewoon geniaal. 

Waar is jouw leven zo ingewikkeld geworden dat je het een kind niet zou kunnen uitleggen? En wat op de wereld gaat jou boven de pet, waardoor je wel ELIF tegen iemand zou willen roepen?